این عبارت به معنای خوب بودن یا نبودن "ذهن" یک فرد است و تأثیر زیادی بر نحوه فکر کردن، احساس کردن و رفتار ما دارد. سلامت روان به ما کمک می‌کند تا با استرس‌های روزمره زندگی مقابله کنیم، ارتباطات مثبت با دیگران برقرار کنیم و تصمیمات صحیحی اتخاذ کنیم. در این مقاله، به بررسی اهمیت سلامت روان، عوامل مؤثر بر آن، نشانه‌ها و راه‌های ارتقای آن خواهیم پرداخت.

سلامت روان به دلایل متعددی حائز اهمیت است:

1) کیفیت زندگی: سلامت روان به کیفیت زندگی فرد کمک می‌کند. افراد دارای سلامت روان مثبت معمولاً بیشتر از زندگی خود لذت می‌برند و احساس رضایت بیشتری دارند.

2) توانایی مقابله: داشتن سلامت روان خوب به افراد کمک می‌کند تا با چالش‌ها و استرس‌های زندگی روبرو شوند و در مواقع بحران بهتر عمل کنند.

3) روابط اجتماعی: سلامت روان بر روابط ما با دیگران تأثیر دارد. افراد با سلامت روان مطلوب می‌توانند ارتباطات مثبت‌تری با دوستان و خانواده برقرار کنند.

4) سلامتی جسمی: تحقیقات نشان داده‌اند که سلامت روان و سلامت جسمی به هم مرتبطند. مشکلات روانی می‌توانند منجر به مشکلات جسمی و برعکس شوند.

 عوامل مؤثر بر سلامت روان

عوامل متعددی می‌توانند بر سلامت روان تأثیر بگذارند:

1) ژنتیک: استعدادهای ژنتیکی می‌توانند بر وضعیت سلامت روان فرد تأثیرگذار باشند.

2) محیط: محیط خانوادگی، شرایط اجتماعی و اقتصادی و تجربیات دوران کودکی از عوامل تعیین‌کننده هستند.

3) تجربیات زندگی: فشارهای روانی نظیر طلاق، از دست دادن شغل یا مرگ عزیزان می‌توانند بر سلامت روان تأثیر بگذارند.

4)سبک زندگی: عادات زندگی مانند خواب، تغذیه، فعالیت بدنی و مصرف مواد مخدر می‌توانند بر سلامت روان فرد تأثیرگذار باشند.

 نشانه‌های اختلالات روانی

اختلالات روانی می‌توانند به اشکال مختلفی ظاهر شوند و در افراد، متفاوت باشند. برخی از نشانه‌های رایج عبارتند از:

- احساس غم و ناامیدی مفرط

- اضطراب و نگرانی بیش از حد

- تغییرات در اشتها یا خواب

- از دست دادن علاقه به فعالیت‌های معمول

- مشکل در تمرکز و تصمیم‌گیری

- احساس خستگی و بی‌حالی

 راه‌های ارتقای سلامت روان

برای حفظ و ارتقای سلامت روان، می‌توان از راه‌های زیر استفاده کرد:

1) فعالیت بدنی: ورزش منظم به بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب کمک می‌کند.

2)توجه به خواب: خواب کافی و باکیفیت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

3) تغذیه سالم: رژیم غذایی متعادل تأثیر مثبت بر روان دارد.

4) ارتباط با دیگران: برقراری ارتباط با خانواده و دوستان و مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی به بهبود سلامت روان کمک می‌کند.

5) یادگیری مهارت‌های مقابله: یادگیری تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق می‌تواند به مدیریت استرس کمک کند.

6) دریافت مشاوره: در صورت نیاز، دریافت مشاوره یا درمان تخصصی می‌تواند به بهبود وضعیت روان کمک کند.

دکتر امین رفیعی پور/ رئیس کمیته روانشناسی فدراسیون پزشکی ورزشی- دکترای تخصصی  روانشناسی سلامت-عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور