ورزش به‌عنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت دیابت، نقش بی‌چون‌ وچرا در کنترل گلوکز خون، پیشگیری از عوارض و ارتقای کیفیت زندگی افراد مبتلا دارد.

در زمانی که دیابت به یک چالش جهانی تبدیل شده است، گنجاندن فعالیت بدنی منظم در برنامه روزانه می‌تواند نقطه‌عطفی در درمان باشد.

مکانیسم اصلی اثر ورزش بر دیابت، بهبود حساسیت به انسولین است؛ در طول فعالیت بدنی، عضلات برای تأمین انرژی گلوکز را مؤثرتر جذب می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند که ورزش منظم حتی بدون کاهش وزن هم می‌تواند مقاومت انسولینی را کاهش دهد.

 این امر به کاهش سطح قند خون منجر می‌شود و می‌تواند نیاز به داروهای کاهنده قند را کاهش دهد. همچنین ورزش با کمک به کاهش چربی‌های احشایی و کنترل وزن، فشار اضافی متابولیک را از بدن برمی‌دارد.

انواع ورزش هرکدام نقش خاصی ایفا می‌کنند. ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری یا شنا، با افزایش ضربان قلب و مصرف گلوکز، سلامت قلبی‌عروقی را بهبود می‌بخشند. در مقابل، تمرینات مقاومتی یا قدرتی، مانند کار با وزنه یا استفاده از باندهای کشی، با افزایش توده عضلانی، ظرفیت ذخیره و مصرف گلوکز را افزایش می‌دهند. ترکیب این دو نوع — یعنی ورزش هوازی و مقاومتی — برای کنترل دیابت به‌عنوان بهترین استراتژی توصیه شده است.

با این وجود، رعایت نکات ایمنی بسیار مهم است: بررسی قند خون قبل و بعد از ورزش، پرهیز از انجام ورزش در شرایطی که قند خون بسیار بالا یا بسیار پایین است، حفظ هیدراتاسیون، و مراقبت ویژه از پاها، مشورت با تیم پزشکی برای طراحی برنامه ورزشی شخصی‌سازی‌شده، به‌ویژه در افراد دارای عوارض دیابت، ضروری است.

در نهایت، ورزش فقط یک «درمان مکمل» نیست، بلکه سرمایه‌گذاری برای سلامت بلندمدت است. تبدیل فعالیت بدنی به یک عادت لذت‌بخش روزانه، کلید طلایی برای زندگی بهتر با دیابت و مهار این «مهمان» غیرمنتظره است.

دکتر علی مظاهری نژاد/مدیر گروه پزشکی ورزشی دانشگاه علوم پزشکی ایران